باب
بيان أركان
الإسلام
ودعائمه
العظام
5- İSLAM'IN RÜKÜNLERİNİ
VE PEK BÜYÜK TEMELLERİNİ AÇIKLAMA BABI
19 - (16) حدثنا
محمد بن
عبدالله بن
نمير الهداني.
حدثنا أبو
خالد (يعني
سليمان بن
حيان الأحمر)،
عن أبي مالك
الأشجعي، عن
سعد بن عبيدة،
عن ابن عمر،
عن النبي صلى
الله عليه
وسلم قال : "بني
الإسلام على
خمسة. على أن
يوحد الله.
وإقام الصلاة.
وإيتاء
الزكاة. وصيام
رمضان. والحج"
فقال رجل:
الحج وصيام
رمضان؟ قال:
لا. صيام
رمضان والحج.
هكذا سمعته من
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم.
[:-111-:] Bize Muhammed b. Abdullah b. Numeyr el-Hemdani tahdis
etti. Bize Ebu Halid -yani Süleyman b. Hayyan el-Ahmer- Ebu Malik el-Eşcai'den
tahdis etti. O Sa'd b. Ubeyde'den, o İbn
Ömer'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den şöyle buyurduğunu nakletti:
"İslam beş şey üzerine bina edilmiştir: Allah'ın tevhid edilmesi, namazın
dosdoğru kılınması, zekatın verilmesi, ramazan orucu ve hac (üzerine)."
Bir adam: Hac ve ramazan
orucu şeklinde değil mi, deyince, o (İbn Ömer): Hayır, ramazan orucu ve hac
(üzerine). Ben bunu Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den böylece
dinledim, dedi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir; Tuhfetu'l-Eşraf, 7047
AHMED DAVUDOĞLU AÇIKLAMASI İÇİN BURAYA TIKLAYIN
20 - (16) وحدثنا
سهل بن عثمان
العسكري.
حدثنا يحيى بن
زكرياء حدثنا
سعد بن طارق؛
قال: حدثني
سعد بن عبيدة
السلمي، عن
ابن عمر، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم؛ قال: "بني
الإسلام على
خمس. على أن
يعبد الله
ويكفر بما
دونه. وإقام
الصلاة.
وإيتاء
الزكاة. وحج البيت.
وصوم رمضان".
[:-112-:] Bize Sehl b. Osman
el-Askeri de tahdis etti. Bize Yahya b. Zekeriya -ki o İbn Bize Sa'd b. Tarık
tahdis etti. Bana Sa'd b. Ubeyde es-Sülemİ, İbn Ömer'den tahdis etti. O Nebi (Sallallahu
aleyhi ve sellem)'den şöyle buyurduğunu nakletti:
"İslam beş esas üzerine bina edilmiştir: Allah'a ibadet olunup,
onun dışındakilerin inkar edilmesi, namazın dosdoğru kılınması, zekatın
verilmesi, Beytin haccedilmesi ve ramazan orucunun tutulması"
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir; Tuhfetu'l-Eşraf, 7047
A.DAVUDOĞLU
AÇIKLAMA: Salat: lûgatta dua etmek, çantı sallamak, bir şeyi yumuşatıp
doğrultmak ve ateşe sokmak veya yaslamak ma'nalarma gelir.
Şeriatte: Erkan-ı ma'lume ve ef'al-i
mahsusa'dır ki, bu erkan ve fiillerin içinde salatın bütün lügat ma'naları
mevcuddur.
Zekat: lûgatta temizlik, büyüyüp gelişme,
layık olma ve bolluk içinde yaşama ma'nalarma gelir.
Şeriatte: Üzerinden sene geçen nisab mikdarı
malın bir cüzünü iaşimî olmayan bir fakire vermektir. Zekatta da kelimenin
lügat ma'naları mevcuddur.
Hacc: lûgatta, kasdetmek ma'nasınadır. Şer'an:
İbadet için Mîkke'yi kasdetmek olup: Vakt-i mahsusda mekan-ı mahsusu kasd-i
mahsustur diye ta'rif edilir.
Savın: lûgatta yemekten kesilmek, yememek,
susmak, rüzgarın sakinleşmesi gibi bir çok ma'nalara gelir.
Şeriatte: Niyetli olmak şartıyla gündüzün
yiyip içmekden ve cima* etmekden kendini tutmaktır.
Salatın ikamesi: namazı bütün erkan ve
şartlarına riayet ederek kılmaktan kinayedir.
21 - (16) وحدثنا
عبيدالله بن
معاذ. حدثنا
أبي. حدثنا عاصم(وهو
ابن محمد بن
زيد بن
عبدالله بن
عمر)، عن
أبيه؛ قال:
قال عبدالله:
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم : "بني
الإسلام على
خمس. شهادة أن
لا إله إلا
الله وأن
محمدا عبده
ورسوله. وإقام
الصلاة. وإيتاء
الزكاة. وحج
البيت. وصوم
رمضان".
[:-113-:] Bize Ubeydullah b. Muaz
tahdis etti, bana babam tahdis etti. Bize Asım -ki o ibn Muhammed b. Zeyd b. Abdullah b. Ömer'dir-
babasından şöyle dediğini tahdis etti: Abdullah dedi ki:
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu:
"İslam beş temel üzerine bina edilmiştir: Allah'tan başka ilah olmadığına
ve Muhammed'in onun kulu ve Rasulü olduğuna şahôdet etmek, namazı dosdoğru
kılmak, zekatı vermek, Beyti haccetmek ve ramazan orucunu tutmak (üzerine).
"
Yalnız Müslim rivayet etmiştir; Tuhfetu'l-Eşraf, 7429
22 - (16) وحدثني
ابن نمير.
حدثنا أبي.
حدثنا حنظلة.
قال: سمعت
عكرمة بن خالد
يحدث طاوسا؛
أن رجلا قال لعبدالله
بن عمر : ألا
تغزو؟ فقال:
إني سمعت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يقول: "إن
الإسلام بني
على خمس. شهادة
أن لا إله إلا
الله. وإقام
الصلاة.
وإيتاء الزكاة.
وصيام رمضان.
وحج البيت".
[:-114-:] Bize İbn Numeyr
tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Hanzala tahdis edip dedi ki: İkrime
b. Halid'i Tavus'a şunu tahdis ederken dinledim: Bir adam Abdullah b.
Ömer'e: Gazaya çıkmayacak mısın, dedi.
O şöyle dedi: Şüphesiz Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'i
şöyle buyururken dinledim: "İslam beş temel üzerine bina edilmiştir:
Allah'tan başka hiçbir ilah olmadığına şahadet etmek, namazı dosdoğru kılmak,
zekatı vermek, ramazan orucunu tutmak ve Beyti haccetmek (üzerine). "
Diğer tahric: Buhari, 8; Tirmizi, 2609; Tuhfetu'l-Eşraf, 7344
111, 112, 113 ve
114 İÇİN:
A.DAVUDOĞLU
AÇIKLAMA: Beyhaki îbn-i Ömer (R.A.) 'ya sual soran zatın Hakîm namında bir
adam olduğunu söyler. İbni Ömer hazretlerinin kendisine bu şekilde cevap
vermesi onun cihadı farz-ı ayın i'tikad ettiğim anladığı içindir. Halbuki cihad
farz-ı kifayedir. Bunu kendisine hadîsle anlatmak istemiştir. Zaten nefs-i
hadisde cihadın zikredilmemesi ya farz-ı kifaye olduğundan yahud o gün henüz
cihad farz kılınmadığındandır. Hadîsde zikredilen beş şey ise farz-ı
ayındırlar. Ulemadan Davûdî'nin beyanına göre cihad evvela farz-ı ayn olarak
meşru' kılınmış; Mekke 'nin fethinden sonra kafirlerden uzakta yaşayan
müslümanlardan bu farz sakıt olmuş; kafirlere yakın bulunanlara cihad farz
olarak kalmıştır. Hz. îbni Ömer (R.A.) ile Süfyari-ı Sevri ve İbni Şübfüme'ye
göre cihadın farz olmadığı rivayet edilir. Ancak düşman hücum eder de islam
hükümdarı müslümanlara cihadı emreylerse onlara göre de cihad herkese farz
olur. Mamafih bu onlardan gelen bir rivayettir. İhtimal diğer bir kavle gere
onlar da cihadın farz olduğuna kaildirler. Bu suretle cihadın farziyyetine
icma-ı ümmet de vaki' olmuş ve bu mühim vazife kitab, sünnet ve icma'ı ümmet
ile muhkem bir farize halinde meşru kılınmıştır. Şayet bu zevatın cihadın farz
değil mendûb olduğuna kail bulundukları rivayeti doğru ise te'vîli gerekir ve: «Onların
muradı cihadın farz-ı ayın olmadığını beyandır.» denilir. Tafsilat fıkıh
kitaplanndadır.
Burada bazı sualler hatıra gelebilir şöyle kir
1- İslamın şartlarını bildiren bu hadîslerin
bazılarında:
"Allah'dan başka ilah olmadığına ve
Muhammed'in onun kulu ve Resulü olduğuna şehadet etmek-denildiği halde neden
diğer bazılarında bunun yerine: «Allah'ın tevhİd olunması» veya: «Allah'a
ibadet edilmek» denilmiştir.
Bu suale cevaben bazıları, birinci hadîsin
lafzan, diğerlerinin ise ma'nen nakledildiğini ve farkın bundan ileri geldiğini
söylemişlerdir. Alim bir zatın hadîsi ma'nen nakli meselesi ulema arasında
ihtilaflıdır. İmam Malik'e göre caiz değildir. Ekser-i ulema bunu caiz
görürler. Fakat hadîsdeki lafızların yerlerini ve terkiplerini bilmeyenlerin, ma'na
itibariyle hadîs rivayet etmeleri bilittifak haramdır.
2- Bu hadislerde beş şeyin dinin temeli olarak
gösterilmesinin vechi nedir?
Cevap: Çünkü ibadet ya sözlü yahud sözsüz
olur. Sözle edilen ibadet Kelime-i şehadettir, sözsüz ibadet de ya terk ya fiille
olur. Terk suretiyle edilen ibadet oruçtur. Zira oruç yeyip içmeyi ve cimaı
terk etmekle tahakkuk eder. Fi'li ibadetler de ya bedenle yapılır; yahud mal
ile veya her ikisiyle eda edilir. Bedenle yapılan ibadet namazdır. Mal vermek
suretiyle yapılan zekat, her ikisiyle eda edilen de hacc'dır.
3- Bu hadîslerde Nebilerle melekler ve diğer
inanılması icab-eden şeyler neden zikredilmemiştir? Halbuki bunlar Cibril
hadîsinde zikredilmişlerdir.
Cevap: Çünkü şehadetten murad: Nebi (S.A.V.) ı
ve onun getirdiği her şeyi tasdik ve kabuldür. Bittabi bu, i'tikad edilmesi
gereken her şeye şamildir. Hadîs-i şerif dinin erkanını bildiren pek büyük bir
esastır.